1. Ո՞րն է բնական ճառագայթաակտիվության էությունը:
Ճառագայթակտիվությունը կամ ռադիոակտիվությունը ինքնակամ ճառագայթման երևույթն է։
2. Ինչպե՞ս է հայտնագործվել բնական ճառագայթաակտիվության երևույթը:
3. Ի՞նչն է բնութագրական ճառագայթաակտիվության երևույթի համար:
Ճառագայթումը ուղեկցվում է էներգիայի անջատմամաբ
4. Ո՞ր տարրերն են օժտված բնական ճառագայթաակտիվությամբ:
Բնական ճառագայթաակտիվությամբ օժտված նյութերը առաջնց արտաքին գործոնների ազդեցության արձակում են α, β կամ γ մասնիկներ։ Դրանցից են՝ ուրան՝ U, թորիում` Th, պոլոնիում` Po, ռադիում` Ra և այլն։
5. Ի՞նչ է ալֆա մասնիկը, թվարկել նրա բնութագրերը:
Ծանր միջուկների փոխակերպումների հետևանքով ի հայտ են գալիս երեք տիպի ճառագայթումներ, որոնք անվանեցին α, β և γ ճառագայթումներ։ α ճառագայթումը քիչ շեղված փնջի մասնիկների հոսքն է, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի +2e լիցք և He-ի ատոմի զանգված։
6. Ի՞նչ է բետտա մասնիկը, թվարկել նրա բնութագրերը:
β ճառագայթումն հակառակ շեղված փնջի մասնիկների՝ էլեկտրոնների հոսքն է։ Մասնիկների լիցքը հավասար է −e-ի։ β ճառագայթները անարգել անցնում են թղթի կամ ալյումինե նրբաթիթեղի միջով։
7. Ի՞նչ է գամմա մասնիկը թվարկել նրա բնութագրերը:
γ ճառագայթումն լիցք չունի, այդ պատճառով չի շեղվում էլեկտրական կամ մագնիսական դաշտով անցնելիս։ γ ճառագայթումը, կարճ՝ 10−10÷10−13 մ ալիքի երկարությամբ էլեկտրամագնիսական ճառագայթում է։ γ ճառագայթումը համարյա չի փոխազդում միջավայրի հետ և հեշտությամբ անցնում է նյութերի միջով։
8. Ինչո՞վ է պայմանավորված ճառացայթաակտիվության ազդեցությունը օրգանիզմի վրա:
Ճառագայթումները վնասում են օրգանիզմների բջիջները և խախտում դրանց բնականոն գործունեությունը։
9. Ի՞նչ է ճառագայթման կլանված բաժնեչափը և ի՞նչ միավորով է չափվում այն:
Ճառագայթման կլանված բաժնեչափը ճառագայթման կլանված էներգիայի հարաբերությունն է ճառագայթահարված նյութի զանգվածին։
D = E/m
ՄՀ-ում ճառագայթման կլանված բաժնեչափը չափվում է գրեյներով՝ Գր։
1 Գր = 1 Ջ/կգ
10. Ի՞նչ է ճառագայթման բնական ֆոնը:
Ճառագայթման բնական ֆոնը տիեզերական ճառագայթներն ու շրջակա միջավայրի ճառագայթակտիվությունն է։ Ճառագայթման բնական ֆոնի պատճառով մեկ մարդուն բաժին ընկնող ճառագայթման տարկան բաժնեչափը 2 * 10-3 Գր։
11. Ճառագայթման ո՞ր բաժնեչափն է մահացու մարդու համար:
Մարդու համար մահացու է 3:5 Գր ճառագայթման բաժնեչափը։
12. Մարդու ո՞ր օրգանհամակարգերն են հատկապես խոցելի ճառագայթահարման նկատմամբ:
Կարմիր ողնուղեղ, արյունաստեղծ համակարգ։
13. Ի՞նչ օգտակար ազդեցություն ունի փոքր բաժնեչափով ճառագայթահարումը:
Փոքր բաժնեչափով ճառագայթահարումը կարող է նպաստել որոշ հիվանդությունների բուժմանը։
14. Ինչպիսի՞ն են ատոմների և միջուկների բնութագրական չափերը:
Ատոմի բնութագրական չապը 10−10 մ, իսկ միջուկինը՝ 10−15 մ։ Բայց ատոմի զանգվածը գործնակաում հաշվում են հենց միջուկի զանգվածով, որովհետև էլեկտրոնների զանգվածը չնչին է։
15. Ի՞նչ կառուցվածք ունի միջուկը:
Ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից։
16. Նշել պրոտոնի և նեյտրոնի բնութագրերը:
Պրոտոնները դրական լիցքավորված մասնիկներ են։ Նեյտրոնները լիցք չունեն։ Պրոտոնների զանգվածը 1836 անգամ է մեծ էլեկտրոնի զանգվածից, իսկ նեյտրոննների զնագավծը՝ 1839 անգամ։ Պրոտոնների թիվը միջուկում նշանակում են Z տառով, իսկ նեյտրոններինը՝ N-ով։
17. Որքա՞ն է միջուկում պրոտոնների թիվը:
18. Ո՞ր մեծությունն են անվանում միջուկի զանգվածային թիվ:
Միջուկի զանգվածային թիվը միջուկի պրոտոնների և ներյտրոնների թվերի գումարն է։ Միջուկի զանգվածային թիվը նշանակում են A տառով։
A = Z + N
19. Որքա՞ն է միջուկում նեյտրոնների թիվը:
Միջուկում նեյտրոնների թիվը հավասար է միջուկի զանգվածային թվի և պրոտոնների թվի տարբերությանը։
N = A – Z
20. Ի՞նչ է մեկ զ.ա.մ.-ը:
Զ.ա.մ.-ը զանգվածի ատոմային միավորն է, որով արտահայտում են պրոտոնների և նեյտրոնների զանգվածները։ 1 զ.ա.մ.-ը ածխածնի -12 իզոտոպի զանգվածի 1/12 մասն է։ Այն համարժեք է 1,66057 * 10−27 կգ
21. Օգտվելով Մենդելեեվի քիմիական տարրերի աղյուսակից՝ որոշել ոսկու ատոմի զանգվածը՝ կիլոգրամներով։
197 * 1,66 * 10−27 = 327
22. Ի՞նչ է իզոտոպը: Ջրածնի ի՞նչ իզոտոպներ գիտեք:
Իզոտոպները այն քիմիական տարրերն են, որոնք ունեն նույն թվով պրոտոններ, բայց տարբեր ատոմային զանգվածներ, այսինքն՝ տարբեր քանակի ներյտրոններ։
Ջրածնի իզոտոպներ են՝ դեյտերիումը, որի միջուկն ունի 1 պրոտոն և 2 նեյտրոն, տրիտիումը, որի միջուկն ունի 1 պրոտոն և 3 նեյտրոն։
Գաբրիել Գասպարյան 